“Slavica”: Filmski poster (Izvor – Wikipedia)
Tokom Drugog svetskog rata i po oslobođenju snimljen je veliki broj dokumentarnog materijala koji je svedočio o ratnim dejstvima, borbama i stradanju na ovim prostorima. Od takvih snimaka montirani su kraći i duži dokumentarni filmovi i žurnali koji su prikazivani u poratnim kino dvoranama.
[tubepress mode=”playlist” playlistValue=”76ACF3E477E362BC”]
Već 1947.godine snimljen je i prvi domaći igrani film, naravno sa ratnom tematikom, “Slavica”, u režiji Vjekoslava Afrića. U skladu sa tadašnjim društveno-političkim prilikama, po preporuci je snimljen veliki broj filmova koji afirmišu ideje revolucije i ratnih zbivanja. Većina tih filmova nema neku umetničku vrednost, to su tipični socrealistički produkti, pravljeni po uzoru na ruske agit-prop filmove. Koliko su favorizovani govori činjenica da je snimljeno oko dve stotine takvih filmova od 1947. do početka devedesetih godina, otprilike trećina naše filmske produkcije.
Dramaturška šema im je otprilike ovakva: naši borci ulaze u neravnopravne bitke sa daleko nadmoćnijim neprijateljem, u većim ili manjim bitkama, i naravno na kraju superiorno pobeđuju. Bilo je tu svakakvih preterivanja, gde su se naročito istakli Bata Živojinović i Ljubiša Samardžić, tamaneći veliki broj Nemačkih vojnika i tehnike iz filma u film.
Naravno, bilo je i uspelih dela, kao što su “Daleko je sunce”, “Veliki i mali”, “Kroz granje nebo”, “Deveti krug”, i sl. koji su se bavili intimnim ljudskim dramama u danima rata. Od standardne ratne produkcije odudaraju filmovi “Tri” Saše Petrovića, trilogija “Devojka”, “San” i “Jutro” Puriše Đorđevića iz šezdesetih, kao i kasniji filmovi “Zaseda” i “Doviđenja u sledećem ratu” Žike Pavlovića, “Balada o trubi i oblaku” France Štiglica, “Okupacija u 26 slika” Lordana Zafranovića, gde svako na svoj način kritički progovara o ratu i revoluciji. Nasuprot njima stoje veliki skupi projekti, “Kozara”, “Neretva”, “Veliki transport” Veljka Bulajića, “Sutjeska” Stipe Delića i “Užička republika” Žike Mitrovića. To su grandiozne koprodukcije, sa obiljem statista, pirotehnike, sa učešćem stranih filmskih zvezda (Jul Briner, Orson Vels, Sergej Bondarčuk, Ričard Barton…) Film “Valter brani Sarajevo” iz 1972.godine je doživeo enormnu popularnost u Kini, što je prilično nejasno, valjda nisu emitovali druge stane filmove, pa im je Valter prirastao srcu…
Sa svim svojim manama i vrlinama, naši posleratni filmovi ostaju svedoci jednog vremena. Generacije su odrastale gledajući takve filmove najpre u kolektivnim odlascima u bioskope, (jer je to bilo poželjno i često obavezno), a u vreme državnih praznika takva ostvarenja je jedino bilo moguće gledati na televiziji. Svako od nas ima neku sentimentalnu uspomenu i omiljenog partzanskog junaka, repliku ili scenu…
Domaći filmovi između dva rata
Domaći ratni filmovi pedesetih
Za decu:
Domaći filmovi za decu pedesetih
