Ideja o osnivanju nadnacionalnog pozorišta , nalik na čuveni sovjetski ‘ MHAT ‘, rođena je davne 1946 godine kada arhitekta Momčilo Belobrk u saradnji sa Bojanom Stupicom započinje rekonstrukciju i dograđuje postojeću zgradu pozorišta u Manježu, za novi teatar – Jugoslovensko dramsko pozorište. Uredbu o osnivanju pozorišta je izdao 1947 godine lično Josip Broz Tito.
Jugoslovensko dramsko pozorište svoja vrata otvara publici 3 aprila 1948 godine, svečanom premijernom predstavom ‘ Kralj Betajnove’. Prvi direktor JDP -a bio je Eli Finci, dok je umetnički rukovodilac u prvoj sezoni bio Bojan Stupica, da bi tu ulogu kasnije do 1953 godine obavljao Milan Dedinac.
1949 godine upravnik pozorišta je postao književnik Velibor Gligorić. Te iste godine JDP odlazi na prvu veliku turneju na kojoj su gostovali u Zagrebu, Ljubljani, Mariboru, Rijeci, Puli, Brionima, Zadru, Splitu i Dubrovniku, igrajući predstave : ‘ Kralj Betajnove ‘, ‘ Dundo Maroje ‘,’ Ljubov Jarovaja ‘ i ‘ Rodoljupci ‘.
1950 godine na letnjoj turneji JDP posećuje Sarajevo, Mostar, Kotor, Cetinje i Titograd, a igrali su predstave : ‘ Ljubov Jarovaja ‘, ‘ Dundo Maroje ‘ i ‘ Pera Segedinac ‘.
Prvo gostovanje JDP –a van granica zemlje usledilo je 1954 godine kada su nastupali u Parizu na Prvom Teatru nacija u pozorištu ‘Sara Bernard’ sa predstavom ‘ Dundo Maroje ‘. Bio je to veliki upseh, o čemu svedoči i pisanje u uglednom časopisu ‘Figaro’ o članovima ansambla : … „ Puni su duha, imaju ga u telu, čak i u nogama kad
a je to potrebno … Trče, preskaču, lete, scena pršti pod nogama. Imaju izvanrednu mimiku. Čitava ova frenetična trupa izgleda kao da se zabavlja, veseleći u isto vreme publiku i ja bih želeo zbog vašeg uživanja da možete večeras otići da joj pljeskate. “
1955 godine Bojan i Mira Stupica napuštaju JDP zbog ‘neslaganja sa pozorišnom politikom’ i odlaze na angažman u HNK ( Hrvatsko Narodno Kazalište ) iz koga će se ipak vratiti ponovo u JDP za dve godine. Te godine pozorište opet gostuje u Parizu sa predstavom ‘ Jegor Buličov ‘ u režiji Mate Miloševića, a sa Milivojem Živanovićem u naslovnoj ulozi. I ovo gostovanje je obeleženo velikim uspehom i hvalospevima u štampi poput : … „ Pre svega, imamo posla sa trupom, pravom pravcatom trupom, homogenom, uigranom, koja prožeta duhom ansambla radi sa velikom savesnošću i ponosom … Predstava je puna akcenata, ona privlači, zanima i uzbuđuje.“
<
Naredne tj 1956 godine Predsednik Pozorišnog saveta postaje naš poznati književnik Ivo Andrić. Te godine održava se Prvo Sterijino pozorje na kome JDP sa predstavom ‘ Rodoljupci ‘ osvaja nagradu za predstavu u celini, dok glumci Viktor Starčić i Milan Ajvaz dobijaju nagrade za uloge Smrdića i Šebrulića, a Milenko Šerban nagradu za scenografiju. Te iste godine uspostavlja se saradnja sa čuvenim ruskim pozorištem MHAT , tako da se organizuju obostrana gostovanja. JDP je gostovao u Gorkom, Lenjigradu i Kijevu sa predstavama ‘ Dundo Maroje’ i ‘ Jegor Buličov ‘.
Izvanredna predstava ‘Dundo Maroje’ koju je režirao Bojan Stupica sa Mirom u naslovnoj ulozi kao Petrunjelom , osvaja bečku publiku nakon gostovanja u Burgteatru. I opet su kritike izvanredne, a natpisi i osvrti u štampi puni respekta : … „ Radosno iznenađenje, najradosnije u čitavom nizu ovogodišnjih gostovanja stranih trupa … JDP je otkriće 1956 godine … Bilo bi veoma poželjno kada bi Stupica režirao neki komad na našim scenama. “ Sličan uspeh i hvalospeve predstava doživljava i u Budimpešti, gde je Mira Stupica očarala publiku što dokazuje i objavljeni prilog : … „ Mira Stupica je izvanredan talenat, sjajna karakterna glumica, njen temperament je kao morski vihor usred sunčanog sjaja, tome vihoru niko ne može da odoleva, ni na sceni niti u gledalištu.“
1957 godina će se pamtiti po gostovanju čuvenog glumačkog para na sceni JDP-a : Ser Lorensa Olivijea i Vivijen Li. Te iste godine član JDP- a postaje i velikan našeg pozorišta Ljuba Tadić.
1959 godine dolazi do smene na čelu pozorišne kuće, pa umesto Gligorića na mesto Upravnika dolazi Milan Dedinac koji će na toj poziciji ostati do 1962 godine. 10 decembra te godine otvorena je Mala scena JDP- a.
Sledeće godine na sceni JDP- a je postavljena predstava ‘Zatočenici iz Altone’ po tekstu Žan- Pol Sartra, a u režiji Mate Miloševića, uz fenomenalnu glumačku podelu koju su činili : Nada Gregorič, Maja Dimitrijević, Milorad Samardžić, Milivoje Živanović, Stevo Žigon, Miodrag Radovanović, Nada Riznić, Mihajlo Kostić i Danilo Stojković. Jednom od izvođenja je prisustvovao i lično Sartr , a predstava je dugo bila jedan od aduta na repertoaru. Te iste 1960 godine JDP odlazi na turneju u Sofiju gde nastupa sa predstavama : ‘ Otkriće’ , ‘Ožalošćena porodica’, ‘Jegor Buličov’ i ‘Kralj Lir’.
1963 godine dolazi do smene na vodećim pozicijama u pozorištu, na mesto upravnika dolazi Miroslav Belović koji će tu ostati sledeće tri godine , dok umetnički direktor pozorišta postaje Jovan Ćirilov. Te godine JDP uspešno učestvuje na obeležavanju jubileja – 70 godina od rođenja Miroslava Krleže.
Na neki način je već postala tradicija da JDP učestvuje na ‘Teatru nacija’ u Parizu, tako da je i 1964 godine naša pozorišna scena bila predstavljena na XI Teatru nacija sa predstavama ‘Otkriće’ i ‘ Ožalošćena porodica ‘.
Predstava Ozaloscena porodica JDPa
Nakon tog uspeha usledilo je gostovanje sa istim predstavama na sceni Teatra Polskog u Varšavi.
Nakon velikih uspeha na festivalima i prethodnim gostovanjima , JDP je otišlo 1965 godine na veliku turneju po SSSR- u, na kojoj su nastupali sa odabranim predstavama : ‘Otkriće’, ‘Na rubu pameti’ i ‘Talac’. Ta godine će se pamtiti po svetskoj permijeri Mrožekovog komada ‘Tango’ na sceni JDP- a , koju je režirao tadašnji upravnik Miroslav Belović.
1968 godina je bila obeležena širom sveta studentskim nemirima kojim se pridružuju i studenti beogradskog Univerziteta. Ostaće upamćen govor glumca JDP – a Steve Žigona studentima u Kapetan Mišinom zdanju, a to je bio Robespjerov monolog iz njegove uloge u ‘ Dantonovoj smrti ‘. Te iste godine nemira dolazi i do promena u pozorištu, Eli Finci je bio smenjen sa svoje upravničke funkcije u drugom mandatu i VD upravnika JDP postaje glumac Joža Rutić, ali tu funkciju ubrzo uzima Bojan Stupica koji će je i obavljati naredne dve godine tj sve do svoje smrti. Bojan je tada odlučio da podmladi ansambl pozorišta , tako da prima nove glumce : Đurđiju Cvetić, Svetlanu Bojković, Tanasija Uzunovića, Gojka Šantića, Milana Gutovića, Branka Cvejića, Vojislava Brajovića, Dušana Đurića, Josifa Tatića, Ivana Bekjareva, Mirjanu Vukojičić, Zoricu Šumadinac – ove glumca štampa je prozvala ‘Bojanovim bebama’.
Sledeća, 1969
godina je bila na neki način vrlo specijalna. Te godine Bora Drašković režira dramu Dragoslava Mihajlovića – Mihiza koju je autor napisao prema svom romanu o stradanju na Golom otoku – ‘Kad su cvetale tikve’. Predstavu kritikuje lično predsednik Tito u svom govoru u Zrenjaninu, nakon čega partijska organizacija JDP-a traži da se novi komad skine sa repertoara. Posle nekiliko izvođenja, predstava je bila zabranjena. Te iste godine otvoren je Novi teatar JDP u zgradi u parku Manjež, budući ‘Teatar Bojan Stupica’. Takođe u toku te godine pozorište je imalo dva uspešna gostovanja, u Beču sa predstavama : ‘Na rubu pameti’ i ‘Afera nedužne Anabele’ , kao i u Veneciji sa ‘ Dundo Maroje’ i ‘Afera nedužne Anabele’.
22 maja 1970 godine umire Bojan Stupica koji je ostavio trajan pečat u istoriji JDP- a. Te godine JDP po prvi put učestvuje na BITEF- u sa predstavom ‘Paklena mašina’ po tekstu Žan Koktoa, a u režiji Branka Pleše. Pozorište i dalje nastavlja sa uspešnim turnejama po inostranstvu, ovog puta je nastupalo u Bukureštu i Krajovi sa predstavom ‘ Na rubu pameti ‘ po tekstu Miroslava Krleže, u režiji Mate Miloševića i sa maestralnim Ljubom Tadićem u naslovnoj ulozi .
1973 godine JDP je proslavilo 25 godina uspešnog postojanja i rada. Te godine su imali uspešno gostovanje u tetaru ‘Ivan Vazov’ u Sofiji gde su čak odigrali tri predstave : ‘Mister Dolar’, ‘Varvari’ i ‘Dejstvo gama zraka na sablasne nevene’. Kultna predstava ‘Buba u uhu’ doživljava svoje 200. izvođenje. Predstava se igrala na sceni teatra ‘Bojan Stupica’, po tekstu Žorž Fejdoa, a u režiji Ljubiše Ristića, uz maestralne glumačke kreacije Nikole Simića, Milana Gutovića, Marka Todorovića, Vojislava Brajovića, Vlaste Velisavljevića, Bora Stjepanovića, Slobodana Đurića, Rade Đuričin i Branke Petrić. 
1974 godine pozorište je učestvovvalo na Festivalu malih scena u Sarajevu sa predstavom ‘ Veseli dani ili Tarelkinova smrt ‘, nakon toga festival menja naziv i dobija ime’ Festival malih i eksperimentalnih scena’ ili ‘MES’.
Tradicionalna i uspešna gostovanja na sceni pozorišta ‘Ivan Vazov’ u Sofiji se nastavljaju 1975 i 1977 godine sa predstavama : ‘Veseli dani ili Tarelkinova smrt’, ‘Sokratova odbrana i smrt’, ‘Tramvaj zvani želja’, ‘Dundo Maroje’ ( nova postavka ) i ‘Vasa Železnova’.
<
1976 godine, nepuna dva sata pre početka predstave ‘Vasa Železnova’ u kojoj je igrao naslovnu ulogu Semjona, gine u saobraćajnoj nesreći mladi glumac Slobodan Đurić, koji je tada imao 32 godine.
1978 godina će se pamtiti po brojnim uspešnim gostovanjima po inostranstvu. Te godine JDP je gostovalo u Moskvi i Lenjingradu sa predstavama : ‘Dundo Maroje’, ‘Vasa Železnova’ i ‘Pučina’, u Dojče teatru u Berlinu igraju ‘Otelo’ i ‘Dundo Maroje’, a u Drezdenu predstavu ‘Šamar’. Te godine Upravnik pozorišta postaje poznati pozorišni kritičar Petar Volk, dok je umetnički direktor na godinu dana postao Zoran Milosavljevć, koga će sledeće godine na toj poziciji zameniti dramaturg JDP-a Miodrag Petrović.
Saradnja između JDP a i Teatra ‘ Ivan Vazov ‘ iz Sofije se i dalje uspešno nastavlja. U tom smislu 1980 godine Branko Pleša režira ‘Sabirni centar’ poznatu dramu po tekstu Dušana Kovačeviča u Sofiji, dok Krikor Azarjan postavlja ‘Nekršten dan’ na sceni JDP-a. Sledeće tj 1981 godine JDP opet odlazi u Sofiju gde su prikazali sledeće predstave : ‘Sumrak’, ‘Otelo’, ‘Strah od letenja’ i ‘Limunacija’.
1981 godine završeno je unutrašnje renoviranje, Velika scena JDP je ponovo otvorena za publiku. Te godine pored ostalih gostovanja, JDP odlazi i za Firencu gde su prikazali predstavu ‘Sumrak’. Petar Volk završava svoj mandat, a na mesto VD direktora dolazi glumac Vojislav Brajović.
U toku osamdesetih godina dolazi do ponovnog obnavljanja glumačkog kadra pozorišta tako da su tih godina neki poznati glumci postali članovi JDP kao recimo : 1982 godine Branislav Lečić, Žarko Laušević, Ljiljana Međeši, Zlata Petković, 1985 Jasmina Ranković i Dubravko Jovanović, 1986 Miloš Žutić, a 1988 Mirjana Karanović i Dragan Petrović.
1983 godine Janez Šenk je postao novi upravnik pozorišta i na toj poziciji će ostati do 1985 godine kada je na mesto upravnika i umetničkog direktora JDP- a izabran Jovan Ćirilov, koji će pozorište voditi u narednih 14 godina, što je ujedno i najduži mandat među upravama pozorišta u toku njegove istorije.
Pozorište je i dalje vrlo aktivno i odlazi na redovna gostovanja po inostranstvu gde sa uspehom pronosi slavu i vrednosti naše pozorišne umetnosti. U toku ove dekade beležimo gostovanje sa predstavom ‘Hrvatski Faust’ na festivalu u francuskom Nansiju 1984 godine, ponovno gostovanje u Sofiji 1986, ovog puta sa predstavama : ‘Putujuće pozorište Šopalović’, ‘Kraj vikenda’ i ‘Balkanski špijun’, 1987 godine u Trstu su odigrali ‘Rodoljupce’, vrlo zapažena predstava ‘Baal’ je igrana u Ulmu i Varšavi, dok su predstave ‘Putujuće pozorište Šopalović’ i ‘Buđenje proleća’ prikazane 1988 godine u Moskvi i Lenjingradu.
Kao priznanje za dobar rad i stvaranje uspešnih predstava, usledile su priznanja i nagrade na pozorišnim festivalima. Na 31 Berlinskom festivalu, na kome je slavljeno 750 godina grada Berlina, sa velikim uspehom su prikazana predstave ‘Putujuće pozorište Šopalović’ i ‘Per Gint’. 1988 godine na MES- u predstava ‘Baal’ osvaja Zlatni lovor – vijenac za režiju, kostim i Đurđija Cvetić za glumu.
U toku ove dekade napravljene su neke od kultnih predstava JDP-a u to vreme , koje su bile gledane i sa uspehom prihvaćene širom naše zemlje, a takođe i Evrope. U tom smislu iznosimo dodatne detalje za predstavu ‘Putujuće pozorište Šopalović’ čija je premijera bila 10 oktobra 1985 godine, predstava je rađena po tekstu Ljubomira Simovića, a postavio je tj režirao Dejan Mijač uz izvanrednu scenografiju Miodraga Tabačkog i scenski pokret Ferida Karajice. U predstavi su zapažene uloge ostvarili : Branko Cvejić, Milo Miranović, Gojko Šantić, Miša Janketić, Branka Petrić, Ljiljana Međeši, Miloš Žutić, Jasmina Ranković, Đurđija Cvetić, Milan Gutović i drugi.
Predstava koja je izazvala dosta komentara jer je jednostavno bila drugačija, je bila ‘Buđenje proleća’ koju je na scenu JDP- a 
postavio mladi režiser Haris Pašović 6 maja 1987 godine. Predstava je zasnovana na tekstu Franka Vedekinda, a izvanrednu scenografiju je uradila Marina Čuturilo. Uživali smo u glumačkim bravurama : Branislava Lečića, Đurđije Cvetić, Miodraga Radovanovića, Vladice Milosavljević, Branke Petrić, Predraga Tasovca, Ljiljane Međeši, Jasmine Ranković, Dubravka Jovanovića i drugih.
I na kraju iz tog perioda se mora spomenuti predstava ‘Baal’ koja je osvajala nagrade. Predstavu je po originalnom tekstu Bertolda Brehta i adaptaciji Nenada Prokića, režirao Eduard Miler, a scenografiju potpisuje Marina Čuturilo , dok je za scenski pokret bila zadužena balerina Jelena Šantić. Nezaboravne uloge u predstavi su ostvarili : Predrag Manojlović, Đurđija Cvetić, Vlasta Velisavljević, Dubravko Jovanović, Mirjana Joković, Žarko Laušević, Branka Pujić i mnogi drugi.
Početak devedestih godina je vezan za raspad naše zemlje, a to je neki period koji pokrivamo u ovoj ediciji naših Sećanja. Potrebno je još napomenuti da je JDP 1991 godine učestvovalo sa predstavom ‘Pozorišne iluzije’ na ‘Mittelfestu’ u Ćividaleu u Italiji. Predstavu je po tekstu Pjer Korneja , režirao gost iz Skoplja Slobodan Unkovski, dok su glavne uloge sa velikim uspehom ostvarili : Dubravko Jovanović, Miloš Žutić, Marko Baćović, Žarko Laušević i Mirjana Karanović.
O narednim predstavama i uspesima Jugoslovenskog dramskog pozorišta u periodu posle 1991 godine ćemo pisati u nekom sledećem izdanju naših i vaših Sećanja.
