Festival zabavne muzike Split ili kako se popularno naziva Splitski festival je svakako bio jedan od najpopularnijih festivala u našoj zemlji, festival traje već pola veka i održava se svakog leta u Splitu na popularnim Prokurativama.
Prvi Splitski festival održan je davne 1960 godine kao deo muzičko modne revije ‘More-Revija-Split’ i održao se na bazenima vaterpolo kluba POŠK, u pauzama presvlačenja manekenki nastupila su tri pevača koji su izveli tri pesme od ukupno 70 prispelih pesama na konkurs. Od tih davnih dana na Splitskom festivalu je izvedeno preko 800 kompozicija naših najznačajnih autora u interpretacijama velikih zvezda kao što su : Tereza Kesovija, Oliver Dragojević, Kemal Monteno, Radojka Šverko, Ibrica Jusić, Miki Jevremović, Meri Cetinić, Tedi Spalato, Zorica Kondža kao i naših najboljih vokalno intrumentalnih sastava : Dubrovački trubaduri, Pro arte, Indexi, Teška industrija, Novi fosili, Magazin , grupa 777 kao i brojnih drugih.
Festival nije održan 1961 godine kada su se vršile pripreme za organizaciju muzičke fešte sledeće godine, tako da je zvanično prvi Splitski festival održan 1962 godine pod nazivom ‘ Melodije Jadrana ‘ kada pobedu osvaja Tereza Kesovija sa pesmom Zdenka Runjića ‘ Ćakule o siromajima ‘. Festival je u to vreme bio pod velikim uticajem dva starija mediteranska festivala Sanremo i Opatija tako da pesme na prvim festivalima neodoljivo podsećaju na italijanske kancone. Među zvezdama prvih festivalskih godina našle su se sve legende tadašnje domaće zabavne muzike kao što su : Tereza Kesovija, Arsen Dedić, Gabi Novak, Ivo Robić, Đorđe Marjanović, Vice Vukov, Nada Knežević i Anica Zubović. Prvi festivalski hitovi govore o moru, mesečini, šetnjama uz obalu, putovanjima , ribanju što se uklapa potpuno u jadrankski zvuk. 1964 godine izvodi se pesma ‘ Nima Splita do Splita ‘ u interpretaciji Tereza Kesovije i Tonija Kljakovića koja postaje himna festivala. Upravo tih godina počinje pohod Vice Vukova na festivalske nagrade koje je osvajao više puta u Splitu sa čuvenim hitovima kao što su : ‘ Bodulska balada’ , ‘ Bokeljska noć’ , ‘ Pismo ćali’ , ‘ Dalmatinska elegija’ i ‘ Zvonima moga grada’.
1967 godine Splitski festival se premešta sa letnje pozornice bioskopa Bačvice na monumentalne Prokurative i postaje međunarodni tj internacionalni festival uz učešće poznatih grupa kao što su ‘ The Shadows ‘ i ‘ The Lords’. Te iste godine na festivalu debituje Oliver Dragojević koji je u kasnijim godinama osvojio brojne nagrade festivala i otpevao nezaboravne hitove za sva vremena. Od 1969 godine festival zvanično odbacuje svoj stari naziv ‘Melodije Jadrana’ i postaje ‘Internacionalni festival zabavne muzike’ na kome su pevala i prva imena italjanske kancone kao : Domenico Modugno, Claudio Villa, Gino Paoli i Iva Zanicchi. Na desetom jubilarnom festivalu ‘Split 70’ pojavljjuje se čak 18 zemalja , a festival je obeležila pojava novih zvezda na našem muzičkom nebu kao što su : Ibrica Jusić, Josipa Lisac, Duško Lokin, Majda Sepe, Krunoslav Slabinac, Boba Stefanović i Ljupka Dimitrovska. Ipak te godine je ubedljivo pobedila Radojka Šverko sa pesmom Esada Arnautlića ‘ Kud plovi ovaj brod ‘ čiji tekst potpisuje Arsen Dedić skriven iza preudonima Luka Juras. 1971 godine na festivalu se sluša megahit ‘ Proplakat će zora ‘ nastao na osnovu stare dalmatinske pesme, a u izvođenju Miše Kovača koji od tada počinje svoj uspon ka vrhu.
Split 74 (XIV Internacionalni Festival Zabavne Muzike, VIS “Fortuna”– Sto Ljudi, Sto Ćudi). Izvor: YouTube (CirilStipsaST)
Period od 1975 do 1980 godine može se slobodno nazvati zlatnim dobom Splitskog festivala koje je obeležio Zdenko Runjić sa svojim brojnim hitovima. 1974 godine festival je poslednji put bio internacionalnog karaktera, a kao zamena 1976 godine se uvodi veče ‘Dalmatinskih šansona’ na kome nastupa Oliver Dragojević sa svojom baladom ‘Galeb’ koja tada zauzima tek osmo mesto, da bi nakon nekog vremena postala antologijski hit i najbolja pesma splitskih festivala do 1990 godine. Naredne godine saradnja Runjić- Dragojević dovodi do čuvene ‘Skalinade’ koja će postati najizvođenija pesma na dalmatinskim prostorima i himna životu na dalmatinskom kamenu. Tih godina festival su obeležile pesme mediteranske živosti i raspevanosti, note koje su se slivale uz zvukove mora i miris obala. 1979 godinu obeležavaju pobede apsolutnih debitanata i autsajdera kada u večeri šansona pobedu odnosi Đorđe Balašević sa svojim ‘Panonskim mornarem’ , dok je Zlatko Pejaković slavio u zabavnom delu sa pesmom ‘Ljetu je mome kraj’. Dvadeseti jubilarni festival Split 80 obeležile su pitke dalmatinske melodije, a na njemu nastupaju : Oliver Dragojević, Meri Cetinić, Mišo Kovač, Ljupka Dimitrovska, Novi fosili, Kemal Monteno, Ivo Pattiera, Pepel in kri, Miki Jevremović, Maja Odžaklievska , Ditka Haberl, najveći hit te godine postaje duet pesma Olivera i Borisa Dvornika , čuvena ‘Nadalina’.
Slava Splitskog festivala nastavlja se i u periodu 1980-1985 kada upravo hitovi sa ovog festivala postaju najprodavanije ploče produkcije Jugoton. Tih godina na festivalu se pojavljuju nove zvezde kao što su Seid Memić Vajta, grupa Stijene, Jasna Zlokic i Mile Hrnić. 1982 godina će se pamititi po pobedi i izvanrednoj interpratciji Zorice Kondže i grupe ‘Stijene’ sa poznatim hitom ‘Ima jedan svijet’ . Jubilarni 25 Split donosi hitove ‘Pokoru’ Zorice Kondže, ‘Tajnu života’ Tereze Kesovije i ‘ Zar je voljeti grijeh’ Jasne Gospić , ovaj festival obara sve rekorde po broju prodatih ploča jer je prodato 170000 primeraka. Sledeći festival je takođe zabeležio veliki uspeh kada su objavljeni čuveni hitovi kao ‘Konoba’ od Meri Cetinic, ‘Vrijeme ljubavi’ Zorice Kondže, ‘Molim te ostani’ Tereze Kesovije i’ Mižerija’ Olivera Dragojevića. Te godine prvi put se uvodi na festival i autorsko veče koje je posvećeno Zdenku Runjiću kompozitoru koji je obeležavao festival sa sve vreme njegovog postojanja.
Split (Izvor: Welcome Center Croatia)
Kraj osamdesetih godina pamtimo prvenstveno po raspadu naše zemlje što je neminovno uticalo i na Splitski festival koji se tih godina dosta komercijalizuje i pesme postaju sve dalje od mediteranskog opuštajućeg zvuka. Iako se festival bori sa krizom povećavajući broj nagrada, takođe i broj učesnika se uvećava, sve je manje hitova tih godina koje ćemo pamtiti za sva vremena. Ipak je bilo nekih divnih pesama od kojih se svakako rado sećamo predivne pesme Đele Jusića ‘ Zapjevajmo prijatelji ‘ u izvođenju Tereze Kesovije. 1988 godine se uvodi specijalno veče kao ‘Veče splitskih bisera’ gde se mogu čuti najbolje pesme festivala iz prethodne dekade. Tih godina na festival se pojavljuje i odmah osvaja publiku Matko Jelavić sa svojim nostalgičnim pesmama ‘ Majko’ i ‘ Ti si samo sa me rođena’, dok pobedu 1989 godine ostvaruje grupa Đavoli sa nostalgičnom pesmom ‘ Dugo toplo ljeto’. Trideseti jubilarni Splitski festival 1990 godine biće upamćen po nekom novom muzičkom duhu i melodijama od kojih izdvajamo ‘Ljubav je moj grijeh’ Tereze Kesovije, ‘Neka se drugi raduju’ Olivera Dragojevića,’ Perlo moja’ Meri Cetinić i’ Rodi mi zemljo’ Zlatka Pejakovića. Te jubilarne godine Tereza je proglašena za najbolju pevačicu festivala, Oliver za najboljeg pevača, dok su Dubrovački trubaduri osvojili nagradu kao najbolja grupa. Festival nije održan 1991 godine zbog situacije u zemlji, nakon nekog vremena Splitski festival je nastavio sa svojim razvojem i novim hitovima koji traju i do današnjih dana.
Ovde možete poslušati neke od najvećih hitova i predivnih pesama sa ‘Splita’ u periodu od nastajanja festivala pa sve do 1990 godine.
Ostali festivali zabavne muzike u Jugoslaviji su ovde!
