Aleksa Santic
Aleksa Šantić i Mostar su povezani neraskidivim vezama: pesnik je voleo svoj grad i čitav život proveo u njemu, pevajući o slobodi i rodoljublju, o ljubavi i čežnji, o mostarskom sevdahu, o seti i neumitnoj prolaznosti…Mostarci su voleli i slavili svoga pesnika još za njegova života…
Rodjen je 1868.godine, u trgovačkoj porodici, i njegov put je bio odredjen-posle kratkog školovanja u Ljubljani i Trstu, vratio se u Mostar i sa 15 godina počeo da radi u očevoj trgovini. Njegovo pravo interesovanje bila je književnost, pa je puno čitao i uključio se u rad pevačkog društva “Gusle”, koje je pored negovanja narodne pesme uticalo i na podizanje i razvijanje nacionalne svesti.
Kasnije je učestvovao u osnivanju i uredjivanju književnog časopisa “Zora” koji je imao veliki onovremeni kulturni značaj i uticaj. Iako samouk, brzo je napredovao i napisao veliki broj izuzetnih pesničkih dela. U početku je bio pod uticajem naše epske poezije, Vojislava Ilića, Zmaj Jove Jovanovića i nemačkog pesnika Hajnea, čije je delo prevodio. Vrlo brzo se razvio u osobitog liričara i uz Dučića i Rakića je najbolji pesnik svoga doba.
Učestvovao je i u političkom životu-bio je vatreni zagovornih oslobodilačkih ideja, u Prvom svetskom ratu je bio zatvaran i osudjivan zbog buntovništva. Poslednje godine života proveo je u materijalnoj oskudici i oronulog zdravlja. Sticajem životnih okolnosti, sahranio je najbliže članove svoje porodice, nije se ženio, i živeo je usamljen u roditeljskoj kući. Umro je 1924.godine, u 56.godini života.
“…Bio je skrojen od dostojanstva, sa svojim jadom nosio se u sebi, malo kome se tužio. Kad bi došao u veselo društvo mostarsko, zdravi mediteranski kihot njegovih prijatelja nije kod njega izazivao zavist, nego nemuštu tugu nad samim sobom, pa bi se iskradao iz razdraganih mostarskih magaza i po nekoliko dana zatvarao se u svoju sobu. Njegov bol ostajao je u njemu kao što je on ostajao u svom Mostaru. Sve njegove ljubavi imale su sjaj, šare i miris naših starih sehara, bile su bijele i jednim čednim zlatom izvezene kao čevrme davno odminulih patrijarhalnih djevojaka, pa su i sve njegove mržnje, one protiv svake satrapije i protiv sve životinjske niskosti, bile lijepe, pravedničke, u ime ljepote…
I njemu, odista, tako rodjenom kao što je bio rodjen, kao pjesnik, nije preostajalo ništa drugo nego da nam se povjeri nezamjenljivim rječnikom i muzikom stiha. Ja nikada nisam bez suze u grlu pročitao, i čini mi se da nikad drukčije neću moći pročitati nego tako, kroz tužni i srećni prelom suze očinje, njegovo Pretprazničko veče.”
(Skender Kulenović)
Ne vjeruj – Aleksa Šantić tekst i video
