“Starost se boji sebe, mladosti, života, smrti, uspomene joj postaju muka, nekadašnja veličina prigovor savjesti. Starost je žalosna, jer je zavidna, netrpeljiva, zaboravna, nazadna. Divno bi bilo kad bi se čovjek rađao star i sve se više podmlađivao, dok ne bi na kraju života postao nerazuman kao dijete i čist kao zametak. Bar ne bi bio svjedok propadanja nečega što je nekada bio čovjek…”
Mehmedalija Meša Sokolović rodio se u Tuzli 1910.godine. Završio je studije književnosti u Beogradu 1934.godine, a potom radio kao profesor u srednjim školama u Tuzli.
Za vreme Drugog svetskog rata, zbog saradnje sa narodno-oslobodilačkim pokretom proveo je četiri meseca u ustaškom zatvoru, a potom se priključio partizanima. Posle rata boravio je najpre u Beogradu, a od 1947. u Sarajevu, gde je radio kao profesor. Tada objavljuje i prve knjige “Uvrijeđeni čovjek” i “Prva četa” i sarađuje u književnim časopisima.
Bio je i direktor umetničkog odeljenja u “Bosna filmu” i učestvovao u pisanju 12 filmskih scenarija. Po njima su snimljeni poznati filmovi : “Hanka”, “Kuća na obali”, “Tuđa zemlja”, “Noći i jutra”, “Konjuh planinom”, i drugi…
Od 1957.godine bio je direktor drame Narodnog pozorišta u Sarajevu, a krajem pedesetih je sa Vladom Jablanom režirao Tolstojev “Rat i mir”.
Početkom šezdesetih godina objavio je romane “Tuđa zemlja”, “Tišine”, “Magla i mjesečina”, a 1966.godine čuveni roman “Derviš i smrt”.
Knjiga je podstaknuta Mešnom ličnom dramom, koja je u njemu izazvala trajan sukob “ličnog osećanja i političkog uverenja”. Njegov stariji brat Šefkija, oficir, streljan je 1944.godine, zato što je bez odobrenja iz vojnog magacina uzeo krevet, ormar i stolicu. Nikad se nije saznalo gde je i kada likvidiran i sahranjen.
Radnja u romanu smeštena je u 18. vek, u doba turske vladavine u Bosni, kroz ispovest derviša Ahmeda Nurudina. Sam Selimović o romanu kaže:
“Nisam pisao roman o korijenu muslimanstva (to sam pomenuo uzgred), nisam pisao roman o besmislenosti ljudskog nastojanja, ni roman koji pripovijeda beznađe… Ja sam htio da napišem roman o ljubavi, roman o tragediji čovjeka koji je toliko indoktriniran da dogma kojoj služi postane suština njegova života: promašio je ljubav, promašiće i život… “Derviš i smrt” je knjiga o ljubavi i mržnji, dogmi i životu, ličnom i neličnom, izdvojenom i opštem. Dogma i život su stalno u sukobu…”
Knjiga je doživela veliki uspeh, 1967.godine dobila je NINovu, Goranovu i Njegoševu nagradu. Prevedena je na mnoge jezike, igrana na mnogim pozorišnim scenama. 1974.godine snimljen je film “Derviš i smrt” u režiji Zdravka Velimirovića, a Meša je svojim savetima pomogao u realizaciji.
Dopisni član SANU postao je 1968, a redovni 1974.godine. 1970.godine objavljuje još jedan veliki roman, čija se radnja odvija u 17. veku –”Tvrđava”.
1971.godine preselio se u Beograd, gde je napisao knjige : “Djevojka crvene kose”, “Ostrvo”, “Krug”, autobiografska “Sjećanja”. Umro je 1982.godine u Beogradu i počiva u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju, pored Skendera Kulenovića i Miloša Crnjanskog.
